AM:PM playlist - GRLPWR

Omdat de 2022 editie van Music Meeting Festival voor een groot deel in het teken staat van Cubaanse muziek en cultuur, is Music Meeting All Ears een exclusieve co-productie aangegaan met digitaal Cubaans muziektijdschrift AM:PM. Deze playlist is één van de resultaten van deze samenwerking.

GRL PWR in 20 Cubaanse nummers

Ieder jaar gaan heel veel vrouwen op 8 maart de straat op, om op te komen voor gelijke rechten, gerechtigheid, respect en gezond verstand. Helaas is dit niet genoeg, en er zijn nog steeds heel veel redenen om een eerlijke wereld voor vrouwen overal op aarde te eisen.

In Havana, zoals op veel andere plekken, speelt muziek een belangrijke rol in deze bijeenkomsten. Met deze playlist willen we respect betuigen aan alle vrouwen en hen steunen in hun strijd. Van Celia Cruz tot Elena Burke en Eme Alfonso is dit een lijst vol met artiesten met een duidelijk feministische stem, of met werk dat een pad heeft gebaand, grenzen heeft verlegd en tot inspiratie heeft gediend voor de vele anderen die na hen kwamen.

1. Químbara - Celia Cruz

Er zijn weinig songs waar de Caribische ziel zo vanaf spat als dit loflied van de Koningin van de Salsa: Celia Cruz. Ze ging in ballingschap, en op het Fania Records-label groeide ze uit van een ster tot de categorie ‘levende legende van de Cubaanse muziek’. Haar aangeboren veelzijdigheid, waarmee ze diverse genres binnen de populaire dansmuziek combineerde met een ongeëvenaard gevoel voor swing, maakte haar tot een ambassadeur van de Latijns-Amerikaanse cultuur in de VS en de rest van de wereld. Químbara, gecomponeerd door de Puerto Ricaan Luis Ríos Cepeda, is hier een goed voorbeeld van.

2. El punto cubano - Celina González

Celina Gonzalez is een grootheid binnen de Cubaanse plattelandsmuziek. In dit nummer stort ze zich op het populairste genre van de creoolse plattelandsmuziek, de punto cubano. Deze muziek speelt nog steeds een grote rol bij de guateques en feesten van de Cubaanse boerenbevolking. Celina González, een geïnspireerde componist, die gezegend is met een krachtige, zuivere stem, staat voor de waardigheid, trots en de krachtige en oeroude tradities van de bewoners van het platteland van dit Caribische eiland.  

3. Ya no hace falta - Bamboleo

Binnen de enorme golf aan groepen met dansmuziek die in de jaren ’90 opkwamen in Cuba, valt Bamboleo op als een bijzondere band. De groep werd opgericht door de getalenteerde pianist, componist en arrangeur Lazaro Valdes, en viel vooral op door de frontlinie met drie vrouwelijke leadzangeressen: Vania Borges, Haila María Mompié, en Tania Pantoja. Ya no hace falta is een smaakvol pleidooi voor de onafhankelijkheid van een vrouw die niet in een vicieuze cirkel terecht wil komen na het beëindigen van een relatie. 

4. Que se queme el arroz - La Reyna y La Real

In de eigentijdse Cubaanse rapscene, is La Reyna y La Real (Reyna Mercedes Hernandez Sandoval en Yadira Pintado Lazcano) een duo dat al tien jaar flink aan de weg timmert. Hun muziek wordt gekenmerkt door het toevoegen van diverse sounds en ritmes aan een hiphop-basis, en een steeds bewuster verhaal van hoe het is om een zwarte vrouw op Cuba te zijn. 

5. La llaman puta - Magia López, Obsesión

Het duo Obsesión, dat bestaat uit Alexei Rodríguez "El Tipo Este" en Magia López, behoort tot de belangrijkste vertegenwoordigers van de old-skool hiphop in Cuba. Onderwerpen als racisme, seksisme, respect voor diversiteit, de behoefte om de geschiedenis te bekijken vanuit nieuwe canons, nemen een centrale plek in hun maatschappijbewuste en verantwoordelijke muziek in. Met de albums La fabrik (2003), waarin ze samenwerkten met de jongens van Doble Filo, en El disco Negro (2010), hebben ze flink indruk gemaakt. 

6. Universo - Yissy & Bandancha

De sterke aanwezigheid van Yissy García op drums is op zich al een daad van empowerment, in een land waar veel meer vrouwen dan mannen afstuderen aan de conservatoria, maar waar die verhouding op de arbeidsmarkt nog steeds omgekeerd ligt. Na de start van haar carrière in diverse vrouwelijke salsagroepen, deed ze ervaring op als drummer in de all-starband Interactivo. In 2012 ging Yissy als componist en musical director werken met de groep Bandancha, en in 2016 maakte ze haar debuut onder eigen naam. Universo is een single uit 2018, met een schitterende video die je gezien móet hebben.

7. Mi cuerpo es mío - Krudas Cubensi

‘Noch de meester, noch de staat, noch de partij, noch de echtgenoot’ zeggen de Krudas Cubensi in dit nummer, waarin ze ‘staan voor de keuzes van vrouwen en queers’. Het project van Odaymara Cuesta (Pasa Kruda) en Olivia Prendes (Pelusa Kruda) zet al meer dan twintig jaar de toon in de discussie omtrent afwijkende seksuele identiteiten in Latijns Amerika. Deze track, van het album Poderosxs (2014), is een krachtige getuigenis van hun diversiteit aan achtergronden (migrant, Caribisch, queer, arm); niet als een klaagzang, maar als het vrolijke uitdragen van hun eigen identiteit. 

8. Yo aprendí - Danay Suárez

Er is geen andere Cubaanse rapper wier carrière verder en hoger is gekomen dan die van Danay Suárez. Haar songs hebben hun weg gevonden in de soundtrack van de FIFA-videogame en zijn zelfs gecoverd door de populaire Colombiaanse Karol G. Met haar melodieuze stem en haar vermogen om volkswijsheden in haar rhymes op te nemen, heeft Danay een fanbase opgebouwd die het hele Latijns-Amerikaanse continent omspant. Yo aprendí is het allerbeste dat deze getalenteerde artiest te bieden heeft.

9. He perdido contigo - María Teresa Vera

Jarenlang werd deze onsterflijke bolero van de villareño-componist Luis Cárdenas toegeschreven aan María Teresa Vera zelf. Wat haar seksuele voorkeur ook moge zijn, María Teresa Vera heeft carrière gemaakt ais een van de opmerkelijkste vernieuwers in de populaire muziek van Cuba. Haar legendarische duetten met Rafael Zequeira en Lorenzo Hierrezuelo, en haar korte, maar bepalende periode als aanvoerder van Sexteto Occidente, hebben haar tot een sleutelfiguur gemaakt in het vormgeven van de typisch Cubaanse sound van liedjes uit het begin van de 20ste eeuw. 

10. Palabras - Composer: Marta Valdés, Interpreter: Haydée Milanés

Het baanbrekende werk van Marta Valdés heeft een vaste plaats verworven in het repertoire van diverse generaties van Cubaanse artiesten. Ook buiten Cuba zijn veel van haar nummers standards geworden. Voor deze gelegenheid zingt Haydée Milanés, een van haar trouwste interpreten, die ook een heel album aan haar muziek heeft gewijd, haar versie van Palabras, de eerste compositie van een piepjonge Marta Valdés, uit 1955. Alle kracht, trots en vastberadenheid die een vrouw in zich heeft, spreekt uit deze tekst en deze melodie.

11. Qué dice usted - Sara González

Op een natuurlijke manier, in gesprek met een partner die zeker een man moest zijn, eiste Sara Gonzalez in de jaren ’70 dezelfde rol en dezelfde behandeling op die destijds alleen voor mannen weggelegd waren. Vandaag de dag klinkt dit lied voor gelijke behandeling sommige mensen misschien wat naïef in de oren, maar in een intens seksistische maatschappij als die van Cuba snijdt het nog steeds hout.  De Cubaanse regering heeft pas onlangs een Algemeen Programma voor de Ontwikkeling van Vrouwen aangenomen, hetgeen duidelijk maakt hoe ver Cuba nog heeft te gaan in dit soort zaken.

12. Flash - Yusa

Dit is een van de weinige nummers in het repertoire van de Cubaanse muziek die – ook al hangt er een zweem van fictie of mysterie omheen – gezien kunnen worden als openlijk lesbisch. In de vorm van een foto of een korte film (vandaar ook de titel) laat de Cubaanse componist, zangeres en multi-instrumentalist Yusa ons een stel meisjes zien die samen uit een auto stappen en door de gehele buurt nagestaard worden, en aldus stilletjes hun afkeer - of jaloezie – voor hun relatie laten merken. Het is een soort muzikale haiku, met bas en stem, die op het album Breathe uit 2005 staat. 

13. Libre - Eme Alfonso

In een louterende stemming portretteert Eme Alfonso op subtiele wijze het kleine drama van relaties. Eme's werk bevestigt dat, als er één familie is op Cuba waarvoor de uitdrukking ‘het zit in de familie’ opgaat, het toch wel die Alfonso Valdés is. Eme is de dochter van Carlos Alfonso en Ele Valdés, de oprichters van de mythische groep Síntesis, en de zus van de onclassificeerbare artiest Equis Alfonso. De schitterende videoclip die bij dit nummer hoort, is gemaakt door de ontwerpers  Raupa, Mola en Nelson Ponce, en vormt een perfecte audiovisuele begeleiding bij de compositie. 

14. La rumba me llamo yo - Daymé Arocena

De toekomst van de Cubaanse jazz deed een paar jaar geleden van zich horen, en ze heet Daymé Arocena. Deze jonge zangeres maakte haar solodebuut in 2015 en sindsdien is ze alleen maar gegroeid. Dit feestje, getiteld La rumba me llamo yo is een onberispelijk nummer, dat uitgaat van haar uitzonderlijke stemkwaliteiten plus een begeleidingsband waarin de beste muzikanten van haar generatie bijeen zijn gebracht, en Daymé tot een grote favoriet van zowel jazzliefhebbers als de media hebben gemaakt. 

15. Rumbero como yo - Brenda Navarrete

Brenda Navarrete kwam op als een natuurverschijnsel, in het landschap van de Cubaanse populaire muziek. Ze kreeg haar opleiding aan de veeleisende conservatoria van Havana, en groeide verder in de geheel uit vrouwen bestaande rumba-groep Obini Batá en in de koortjes van de band Interactivo. Haar podiumpersoonlijkheid, gekoppeld aan haar onafscheidelijke trommel, haar kracht en haar uitstraling maken haar tot een fenomeen waar niemand omheen kan. Brenda behoort tot een generatie die de tradities van de Cubaanse populaire muziek  opnieuw op de kaart zet.

16. La Maltratada - La Dame Blanche

De wereld viel aan de voeten van Lizzo, maar op Cuba liep ook al een fluitist rond die aanstekelijke muziek maakte. Yaite Ramos Rodriguez, die in Parijs woont, heeft een explosieve carrière gesmeed, die gekarakteriseerd wordt door een mengsel van speelse teksten met klanken uit de urban scene, plus Afrikaanse ritmes. Ze wordt aanbeden door liefhebbers van muziek uit de hele wereld, maar het Cubaanse publiek kent La Dame Blanche's werk nog amper. Maar daar zal vast verandering in komen.

17. Que equivocao - Telmary

Ze studeerde Engelse taal- en letterkunde, maar werd gegrepen door de journalistiek. Ze begon haar carrière als MC op de party’s van Djoy de Cuba, een locale goeroe van de elektronische dansmuziek. Daarna ging ze zich richten op 
rap en jazzpoëzie, waarin ze uiteindelijk een heel persoonlijke stijl ontwikkelde. Dit nummer, waarin ze haar man op het matje roept, is nu al een klassieker binnen haar repertoire.

18. Me voy - Ibeyi ft. Mala Rodríguez

Het Frans-Cubaanse duo Ibeyi, bestaande uit de dochters van de belangrijke en veel te vroeg overleden percussionist Angá, gebruikt dubbelzinnigheid en poëzie om iedereen te overtuigen van hun zelfverzekerdheid. Dit nummer, waaraan de grote Spaanse rapper La Mala Rodríguez een bijdrage levert, is gebaseerd op een simpele elektronische dembow-basis en een hypnotische baslijn, waarop ze hun precieze en vakkundige driestemmige zang leggen. 

19. Silencio - Sigrid Armenteros

Bij Sigrid, een van de nieuwste stemmen binnen de Cubaanse muziek, voel je de intentie om een eigen weg in te slaan, haar eigen plek te vinden, haar eigen vitale muzikale verhaal te vertellen.  Ze vraagt in dit nummer om stilte, om bij zichzelf te rade te kunnen gaan om haar eigen identiteit als artiest en als vrouw te vinden. We zullen haar op de voet blijven volgen, na haar eerste album, Confluencias, dat een tijdje geleden uitkwam bij EGREM.

20. Lengua - Malaka

Malaka, die representatief is voor generatie Z op Cuba, is het perfecte voorbeeld van de grensoverschrijdende en virtuele cultuur waarin we vandaag de dag leven. Met een muzikale esthetiek die dichter bij de underground dan bij de urban-scene ligt, heeft Jennifer González aka Malaka zich in een korte, maar intense carrière ontwikkeld tot een boegbeeld van de eigentijdse sound van het eiland. In nummers als Lengua speelt deze jonge artiest met seksuele stereotypen. Ze onttrekt zich aan allerlei hokjes en gaat de Cubaanse populaire muziek zeker de 21ste eeuw binnenbrengen.  

Een versie van deze  playlist werd oorspronkelijk gepubliceerd in Magazine AM:PM