Interview met artistiek leider Martyna van Nieuwland

Martyna van Nieuwland (1981) is sinds oktober 2022 de nieuwe artistiek leider van Music Meeting. Martyna verdiende haar strepen in verscheidene rollen als oprichtster en programmeur van diverse jazz- en andere muziekfestivals in Polen. Na in zes verschillende landen gewoond te hebben, was het voor haar tijd om zich in Nederland te vestigen. Naast een liefde voor muziek heeft Martyna een fascinatie voor neonlichten, taal, literatuur en fotografie. Met Van Nieuwland aan het hoofd wordt Music Meeting nog inclusiever.

Compromisloos en avontuurlijk zijn termen die Music Meeting omschrijven. Wat betekenen deze woorden voor jou?

“Voor mij betekent het tegenin de gevestigde orde gaan. Of in ieder geval tegenin bestaande gedachtegangen. Waarden moeten boven wat je al kent of weet staan. Originaliteit, verschil in levensstijlen, dat soort dingen. Je leven verrijken met alles wat vooralsnog onbekend is. Nieuwe menen ontmoeten, andere culturen ontdekken en verschillen omarmen. Ik heb in zes landen gewoond, ik deins niet terug voor nieuwe ervaringen en culturen. Ik kijk er reikhalzend naar uit."

‘The light is always changing’ is het thema van Music Meeting dit jaar. Schijnt het licht in jouw leven anders na jouw benoeming tot artistiek directeur?

“Ik kan weer ademhalen. Het is een groot goed om de ruimte te krijgen om ideeën uit te werken. In Polen kreeg ik steeds minder ruimte hiertoe. Werken met avontuurlijke muzikanten én sociale inclusie aanjagen was onmogelijk. Het is niet zo dat alles wat niet in lijn was met het huidige Poolse politieke gedachtegoed geen bestaansrecht had, maar het was vaak vechten tegen de bierkaai om ideeën tot wasdom te brengen. In Polen zijn er nog steeds veel dappere mensen die gave concepten ontwikkelen, alleen heb je de juiste connecties nodig.

Music Meeting geeft me lucht. Nijmegen is een fijne stad, met lieve mensen, met een vriendelijke en veilige atmosfeer. Dat alles vind ik ook terug in mijn team bij Music Meeting. We zijn hier een team; we ondersteunen elkaars ideeën en versterken elkaar. De obstakels die overbrugd moeten worden zijn hier in tegenstelling tot Polen verwaarloosbaar. 

‘The light is always changing’ resoneert denk ik met meer mensen dan alleen het team achter Music Meeting. We zitten in een tijdperk waarin veel veranderingen en verschuivingen plaatsvinden. Het thema is een reflectie van de maatschappij. We zijn als mensheid drastisch veranderd door de pandemie. Ik ben ook veranderd. In Polen voelde het alsof de oorlog als een zwaard boven ons hoofd hing. Ter illustratie: het pand waar ik met mijn jazz-festival kantoor hield is vier verdiepingen hoog. Dat is inmiddels getransformeerd tot een vluchtelingenopvang. Wij waren aan het werk in een pand waar ook vluchtelingen hun heil zochten. We wilden helpen, maar hoe? Hoe kun je helpen als er een wedloop gaande is om iemands leefgebied, om macht? De tijd verandert, niets is vanzelfsprekend meer. Om filosoof James Baldwin te parafraseren: ‘We willen de wereld veranderen, terwijl je heel goed weet dat je dat niet kunt. De wereld verandert door de manier waarop mensen haar zien, en als je ook maar een millimeter verandert van de manier waarop mensen naar de werkelijkheid kijken, dan kun je haar veranderen’. Dit is een principe waaraan ik vasthoud.”

Je bent al bijna tien jaar artistiek leider en programmeur. Welke waarde en ervaringen neem je mee naar Music Meeting?

“Allereerst heb ik een solide netwerk gebouwd in de negen jaar dat ik nu in de jazz- en wereldmuziek-sector werk. Dit netwerk neem ik mee naar Nijmegen. Ik werk samen met muzikanten en artiesten met verschillende achtergronden en disciplines. Inclusiviteit is het kernwoord in deze samenwerkingen. In ons programma en randactiviteiten moet het niet alleen om de muziek gaan. Je moet mensen de ruimte en hun bestaansrecht geven. Je wil mensen hun stem (terug)geven. Dus ook aan de minderheden in de sector zoals vrouwelijke, non-binaire en trans artiesten. Het is een taal die je moet willen en leren spreken. Het zit hem in de communicatie, het gaat dieper dan alleen het programma. Hoe geef je mensen een podium? Dit betekent dus ook dat we in de programmering mensen ruimte geven die nog geen naam gemaakt hebben, zoals bands waar andere festivals overheen kijken.

Ik probeer de ervaringen uit mijn leven door te voeren in mijn werk. Mijn achtergrond ligt niet in de muziek, maar in culturele studies en filosofie. De relatie tussen verschillende kunstvormen en hoe mensen eromheen bewegen is voor mij heel belangrijk. Het samenbrengen van andermans creaties tot één geheel waar iedereen onderdeel van mag worden. Graag zelfs.”

De eerste editie van Music Meeting was 38 jaar geleden. Jij was toen vier. Hoe voelt het om onderdeel uit te mogen maken van een festival dat ouder is dan jij?

“Ik heb het gevoel dat Music Meeting ouder is dan dat ik ben. De oprichters van Music Meeting waren al volwassen toen ik nog een kind was. Music Meeting werd volwassen geboren. De oprichters zijn de mensen die zelf opgroeiden in de jaren ’60 en jaren ’70. Het erfgoed dat ze hebben gebouwd is breder dan alleen de jaren ’80 en ’90. De manier van denken en werken is liefdevol. Het voelt bevoorrecht om woorden toe te mogen voegen aan een verhaal dat al geschreven is en op zichzelf staat. Ik ben me bewust van de nalatenschap die ze nu aan mij overdragen.”

Inclusiviteit is een onderwerp dat steeds terugkomt. Bij Music Meeting, maar ook bij andere festivals. Hoe wil Music Meeting inclusiviteit waarborgen?

“Het staat bij ons echt hoog in het vaandel. Met het programmeren houden we daar rekening mee, maar we zijn ons ervan bewust dat dat niet het enige is waaraan we moeten denken. Samen met de mensen van productie gaan we kijken naar hoe we ervoor kunnen zorgen dat we validisme bestrijden. Hoe maken we het terrein zo dat iedereen naar de wc kan? Dat iedereen veilig en zelfstandig het terrein over kan? Dat zijn vraagstukken waarvoor ik niet zelf heb geleerd, maar waarvan ik weet dat we een kundig team hebben dat hierop let. 

Tijdens het festival is er een coördinator die ervoor zorgt dat mensen niet lastiggevallen worden, en als dat wel gebeurt is die het eerste aanspreekpunt. De kans is groot dat ik, of Sophie (Blussé, algemeen directeur) deze rol op ons nemen. Het overgrote deel van het team van Music Meeting bestaat uit vrouwen, uit weten we wat de urgentie en evidentie is van de aanwezigheid van zo’n coördinator.
Ik heb in cursussen gezien hoe ze dat in Finland doen. De technieken die ik leerde tijdens die cursussen, over hoe je moet omgaan met grensoverschrijdend gedrag, ga ik dit jaar implementeren. We gaan ervan uit dat het niet nodig gaat is, maar we willen niet pas putten dempen als de kalveren verdronken zijn.”

Veel betaalde festivals hebben moeite met het aantrekken van nieuw publiek. Ook in de cijfers van Music Meeting is dat te zien. Mensen willen vaak niet meer betalen voor cultuur. Hoe gaan jullie hier mee om?

“Dit is een probleem waar we geen kant-en-klaar antwoord op hebben. Mensen kunnen hun geld maar één keer uitgeven en cultuur delft dan het onderspit. Sommigen gaan liever naar de kroeg dan dat ze betalen voor een film of een festival zoals de onze. Temeer waarom we ons trouwe publiek zo waarderen. Doordat zij de keuze maken om naar ons festival te gaan kunnen we de muzikanten en artiesten een eerlijk tarief bieden, en investeren in het volgende festival. We zijn ons ervan bewust dat niet iedereen die het zou willen het vermogen heeft om een kaartje voor ons festival te kopen. Dit jaar introduceren we daarom het toegift kaartje. We moedigen bezoekers aan om een toegift kaartje te kopen voor iemand anders. Je krijgt daarmee de kans om de liefde voor kunstvormen te delen. Op deze manier bouwen samen aan het tofste festival van Nijmegen.”